Recent heeft de Vlaamse regering een akkoord bereikt over de bouwshift, een belangrijke stap in ons streven naar een duurzamer ruimtebeleid. Het akkoord voorziet in compensaties voor gemeenten die harde bestemmingen omzetten naar natuur, bos of landbouwgrond. Dit is een cruciale ontwikkeling in de zoektocht naar een betere balans tussen wonen, natuur en landbouw.

Wat houdt de bouwshift in?

De bouwshift, of betonstop, is geen nieuw idee. Vorig jaar heeft het parlement al een akkoord uitgewerkt dat eigenaars volledige vergoedingen zou bieden bij bestemmingswijzigingen. De grote vraag was echter: wie betaalt dat? Normaal gesproken zijn het de lokale besturen die vergunningen geven of weigeren, maar zij hebben vaak niet de financiële middelen om deze compensaties te dekken.

De regeling van vorig jaar bood gemeenten de mogelijkheid om de grond tot 2040 onder een stolp te plaatsen. Pas daarna zou Vlaanderen de verantwoordelijkheid overnemen. Nu is er gelukkig een stap vooruit gezet: gemeenten krijgen al eerder vergoedingen van Vlaanderen. Zodra ze harde bestemmingen omzetten in bos, ontvangen ze twee derde van de kosten vergoed. Voor landbouw- of natuurgronden is dat 50 procent. Dit betekent dat we als overheid gemeenten echt ondersteunen in hun inspanningen voor een duurzame ruimtelijke ordening.

Meer dan alleen woonuitbreidingsgebieden

Belangrijk om te vermelden is dat deze regeling van toepassing is op alle harde bestemmingen, en niet alleen op de 12.000 hectare aan woonuitbreidingsgebieden. Dit toont aan dat we een bredere visie hebben op ruimtelijke ordening. De Vlaamse regering heeft hiervoor een lokaal bouwshiftfonds van 100 miljoen euro per jaar voorzien. Dit fonds is essentieel voor het realiseren van de doelstellingen van de bouwshift.

Ambitieuze doelstellingen en kritische stemmen

De doelstellingen van de bouwshift zijn ambitieus: we willen het ruimtebeslag tegen 2025 beperken tot 3 hectare per dag en tegen 2040 zelfs tot 0 hectare. Dit is een uitdaging die we als samenleving moeten aangaan. De oppositiepartij Groen heeft echter zorgen geuit over de haalbaarheid van deze doelstellingen. Mieke Schauvliege stelt dat we minstens 30.000 hectare open ruimte moeten vrijwaren om ons te beschermen tegen droogte en overstromingen. Dit is een punt dat we zeker serieus moeten nemen.

Neutralisatie van watergevoelige gebieden

Daarnaast is de Vlaamse regering begonnen met de “neutralisatie” van 1.600 hectare watergevoelige gebieden. Dit betekent dat als een gemeente vergunningen uitgeeft voor bouwprojecten in deze gebieden, Vlaanderen daartegen in beroep zal gaan. Het is duidelijk dat we een beschermende rol moeten spelen voor deze gevoelige gebieden.

Focus op verdichting

Tegelijkertijd wil ik benadrukken dat we ons niet alleen moeten concentreren op het innemen van open ruimte. We moeten ook kritisch kijken naar wat we doen met de beschikbare grond. Verdichting moet de focus zijn. We wachten momenteel op de beleidskaders van minister Demir om te zien hoe we dit kunnen realiseren.

Conclusie

De bouwshift is een noodzakelijke stap in de goede richting, maar we moeten ons blijven inzetten om deze doelstellingen te bereiken. Als we Vlaanderen willen beschermen en onze open ruimte duurzaam willen ontwikkelen, moeten we samenwerken. Laten we deze kans aangrijpen en samen bouwen aan een toekomst waarin ruimte optimaal wordt benut en natuur en landbouw kunnen floreren.

Dit blogbericht is gebaseerd op een artikel dat verscheen in Het Belang van Limburg: https://www.hbvl.be/cnt/dmf20220223_97161009